Xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu về một môi trường học tập an toàn và hiện đại cho trẻ em trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về những tiêu chuẩn thiết kế trường tiểu học mới nhất, nhằm mang lại môi trường học tập lý tưởng cho các em nhỏ.
MỤC LỤC
Phạm vi áp dụng tiêu chuẩn thiết kế trường tiểu học
Tiêu chuẩn thiết kế trường tiểu học được áp dụng cho các công trình xây dựng mới hoặc các dự án cải tạo trường học hiện hữu. Tiêu chuẩn này không chỉ giới hạn trong phạm vi các trường tiểu học độc lập mà còn mở rộng áp dụng cho các lớp tiểu học thuộc trường phổ thông liên cấp, trường phổ thông dân tộc nội trú và bán trú, trường chuyên biệt cũng như các cơ sở giáo dục khác.
Điều này có nghĩa là khi xây dựng hoặc cải tạo bất kỳ cơ sở giáo dục nào có bao gồm lớp từ lớp 1 đến lớp 5, tiêu chuẩn thiết kế trường tiểu học cần được tuân thủ nghiêm ngặt để đảm bảo môi trường học tập an toàn, thân thiện và hiệu quả.
Các tiêu chuẩn thiết kế cũng đặc biệt chú trọng đến yếu tố linh hoạt và đa dạng, đáp ứng nhu cầu sử dụng của từng loại hình trường học khác nhau. Ví dụ, với trường phổ thông liên cấp, thiết kế cần đảm bảo sự kết nối và chuyển tiếp mượt mà giữa các cấp học; trong khi đó, với trường dân tộc nội trú, tiêu chuẩn cần tích hợp các yếu tố văn hóa và sinh hoạt đặc thù của cộng đồng dân tộc.
Quy định chung
Quy hoạch trường tiểu học cần phải phù hợp với kế hoạch phát triển mạng lưới trường học, đồng thời phải đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội của từng địa phương. Việc quy hoạch này cần đảm bảo học sinh có điều kiện thuận lợi nhất để đến trường. Chỉ tiêu quy hoạch đề xuất là từ 65 đến 80 chỗ học cho mỗi 1.000 dân, tạo điều kiện tối ưu cho việc giáo dục. Khi thiết kế mẫu nhà cấp 4 mái thái hay các công trình dân dụng khác, số lượng người cũng cần phải quan tâm và tính toán.
Trường tiểu học được thiết kế với quy mô tối đa là 30 lớp, mỗi lớp không vượt quá 35 học sinh. Quy định này nhằm đảm bảo chất lượng giảng dạy và sự tương tác hiệu quả giữa giáo viên và học sinh. Đặc biệt, tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của từng địa phương, trường tiểu học có thể có thêm các điểm trường ở những khu vực khác nhau để đảm bảo thuận tiện cho học sinh đi học. Đối với những khu vực đặc biệt khó khăn, việc tổ chức các lớp ghép là một giải pháp hữu ích để học sinh không bị gián đoạn việc học tập.
Quy mô của trường tiểu học có nội trú sẽ được xác định tùy theo điều kiện cụ thể của từng địa phương và sẽ có thiết kế riêng phù hợp với nhiệm vụ và yêu cầu của từng khu vực. Điều này đảm bảo rằng các em học sinh nội trú được cung cấp môi trường học tập và sinh hoạt tốt nhất.
Việc thiết kế trường tiểu học trong khuôn viên của các trường phổ thông có nhiều cấp học cần đảm bảo sự hoạt động riêng biệt của từng cấp học. Tỷ lệ giữa các cấp học sẽ phụ thuộc vào quy mô và yêu cầu thực tế của nơi xây dựng cùng các quy định liên quan.
Trường tiểu học cần được thiết kế với cấp công trình theo quy định trong các văn bản phân loại và phân cấp công trình dân dụng, công nghiệp và hạ tầng kỹ thuật đô thị. Trong cùng một trường, có thể thiết kế xây dựng các hạng mục với cấp công trình khác nhau, nhưng cần ưu tiên cấp công trình cao nhất cho khối nhà học để đảm bảo an toàn và chất lượng.
Việc đảm bảo an toàn và sức khỏe cho học sinh là yếu tố tiên quyết trong thiết kế trường học. Các quy định về an toàn và sức khỏe trong nhà và công trình cần được tuân thủ nghiêm ngặt. Đồng thời, khi thiết kế và xây dựng trường tiểu học, cần tính đến nhu cầu tiếp nhận học sinh khuyết tật và tuân thủ các quy định trong tiêu chuẩn thiết kế trường tiểu học về xây dựng công trình đảm bảo người khuyết tật tiếp cận và sử dụng.
Tiêu chuẩn thiết kế trường tiểu học khu vực phòng học
Thiết kế phòng học trong trường tiểu học phải đảm bảo các tiêu chuẩn thiết kế trường tiểu học về an toàn, tiện nghi, và khả năng tiếp cận cho tất cả học sinh, bao gồm cả những học sinh khuyết tật. Dưới đây là những tiêu chuẩn cụ thể cho khu vực phòng học trong trường tiểu học, cập nhật mới nhất năm 2024:
Tiêu chuẩn thiết kế trường tiểu học về số lượng và diện tích phòng học
Mỗi lớp học trong trường tiểu học phải có một phòng học riêng biệt, với số lượng phòng học tương ứng với số lớp học của trường. Diện tích của mỗi phòng học được xác định dựa trên tiêu chuẩn diện tích cho mỗi học sinh, đảm bảo đủ không gian để sắp đặt các phương tiện và thiết bị dạy học. Cụ thể, diện tích phòng học được tính theo tiêu chuẩn 1,25m²/học sinh. Đây chỉ là diện tích tiêu chuẩn cho phòng học, còn với các công trình dân dụng khác như mẫu nhà cấp 4 nông thôn đơn giản, bạn sẽ phải áp dụng diện tích khác.
Chú thích: Đối với những trường có điều kiện, có thể bố trí thêm các phòng học chuyên biệt như phòng học tiếng Anh và phòng học tin học.
Điều kiện và môi trường học tập
Phòng học phải được thiết kế đảm bảo các điều kiện tốt nhất cho việc dạy và học. Các tiêu chuẩn thiết kế trường tiểu học cần được chú ý bao gồm:
- Đảm bảo đủ ánh sáng tự nhiên và nhân tạo, thoáng mát vào mùa hè và ấm áp vào mùa đông.
- Đảm bảo an toàn vệ sinh trường học cho giáo viên và học sinh.
- Thiết kế phòng học có khả năng tiếp cận dễ dàng cho học sinh khuyết tật.
Chú thích: Chiều rộng phòng học không nên lớn hơn 7,2m nếu ánh sáng chỉ được lấy từ một phía.
Bàn ghế và trang thiết bị
Bàn ghế trong phòng học phải tuân thủ các quy định trong tiêu chuẩn thiết kế trường tiểu học TCVN 7490, với kích thước phù hợp với học sinh, đặc biệt là học sinh khuyết tật. Chiều cao bàn không quá 600mm và chiều cao ghế không quá 350 mm.
Việc bố trí bàn ghế trong phòng học cần phù hợp với TCVN 7491, trong đó:
- Chỗ ngồi cho học sinh khuyết tật nên được đặt ở phía trên, gần cửa ra vào.
- Hệ thống trang thiết bị phải nằm trong tầm với của học sinh khuyết tật: tầm với đứng tối đa là 1,0m, tầm với trước có vật cản là 0,2m và tầm với ngang không có vật cản là 0,4m.
- Không nên bố trí bục giảng trong phòng học có học sinh khuyết tật.
Bảng và cửa phòng học
- Chiều cao từ mặt sàn đến mép dưới bảng từ phải nằm trong khoảng từ 0,65m đến 0,8m. Nếu có điều kiện, nên thiết kế bảng có khả năng di chuyển lên xuống để phù hợp với học sinh khuyết tật, với độ cao mép dưới bảng không nhỏ hơn 0,4m.
- Phòng học phải có hai cửa ra vào, một cửa ở đầu lớp và một cửa ở cuối lớp, đảm bảo thoát hiểm nhanh chóng và thuận tiện.
- Cửa đi phải thiết kế hai cánh, với chiều rộng không nhỏ hơn 1,0m và mở ra phía hành lang. Đối với lớp học có học sinh khuyết tật, chiều rộng thông thủy cửa đi không nhỏ hơn 1,20m.
Hệ thống PCCC cho trường tiểu học
Trong trường hợp trường học được thiết kế hợp khối, việc sử dụng vật liệu chống cháy cho sàn và tường ngăn cách giữa các phòng học là bắt buộc. Vật liệu này phải có giới hạn chịu lửa không nhỏ hơn 45 phút. Điều này không chỉ giúp ngăn chặn đám cháy lan rộng mà còn tạo thêm thời gian cho việc sơ tán an toàn.
Một hệ thống PCCC hiệu quả phải bao gồm bể nước dự trữ và hệ thống bơm đảm bảo áp lực nước chữa cháy, đặc biệt là tại những điểm xa nhất trong trường. Khi nguồn nước chính không đủ hoặc không có, hệ thống này phải đảm bảo cung cấp đủ lượng nước cần thiết để chữa cháy trong vòng 3 giờ. Đây là khoảng thời gian quan trọng để lực lượng cứu hỏa có thể kiểm soát và dập tắt đám cháy.
>>> Xem thêm: Trọn bộ tiêu chuẩn thiết kế trường trung học phổ thông hiện hành
Chiều rộng tối thiểu của lối đi, hành lang, cửa đi, và vế thang trên đường thoát nạn phải tuân theo tiêu chuẩn thiết kế trường tiểu học cụ thể trong Bảng 3 của tiêu chuẩn TCVN 2622:1995. Điều này nhằm đảm bảo rằng trong tình huống khẩn cấp, tất cả mọi người trong trường có thể di chuyển nhanh chóng và an toàn ra ngoài mà không gặp trở ngại.
Việc thiết kế hệ thống PCCC cho trường tiểu học là vô cùng quan trọng vì môi trường học đường là nơi tập trung nhiều trẻ em, những người chưa có đủ kỹ năng và kinh nghiệm để đối phó với tình huống khẩn cấp như hỏa hoạn. Do đó, các biện pháp an toàn phải được đặt lên hàng đầu, đảm bảo rằng khi có sự cố xảy ra, hệ thống PCCC có thể hoạt động hiệu quả, giúp giảm thiểu tối đa thiệt hại về người và của.
Việc áp dụng các tiêu chuẩn thiết kế trường tiểu học mới không chỉ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mà còn đảm bảo an toàn tuyệt đối cho học sinh, giáo viên và nhân viên. Hy vọng rằng, với những cập nhật mới trong năm 2024, các trường tiểu học sẽ ngày càng hiện đại, an toàn và thân thiện, góp phần xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện của thế hệ tương lai.
