Ván khuôn hay còn gọi là cốp pha là công cụ không thể thiếu trong thi công đổ bê tông cốt thép toàn khối và cấu kiện đúc sẵn. Với vai trò quan trọng trong việc định hình kết cấu bê tông, việc thi công ván khuôn đòi hỏi sự chuẩn xác và tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật. Trong bài viết này, WEDO sẽ hướng dẫn chi tiết cách thi công ván khuôn cho công trình nhà ở dân dụng, giúp bạn đạt hiệu quả cao và đảm bảo chất lượng công trình.
MỤC LỤC
Vai trò và ứng dụng của ván khuôn dầm sàn
Ván khuôn dầm sàn, được thiết kế theo kích thước tiêu chuẩn, là yếu tố then chốt trong việc định hình bê tông, giúp chuyển đổi từ dạng lỏng sang rắn một cách hoàn hảo. Chúng chịu lực và đảm bảo hình dạng chính xác, tạo nên các kết cấu bền vững cho công trình. Với chất liệu đa dạng như gỗ, thép, nhựa hay hợp kim, ván khuôn không chỉ hỗ trợ kỹ thuật mà còn nâng cao tính thẩm mỹ và giảm thiểu lãng phí vật liệu.
Trong kết cấu dầm sàn, ván khuôn được bố trí thành hai phần chính:
- Ván khuôn dầm: Gồm thành dầm và đáy dầm, giúp định hình toàn bộ khung chịu lực cho dầm bê tông.
- Ván khuôn sàn: Che phủ toàn bộ phần đáy của các ô sàn, tạo bề mặt mịn màng cho bê tông.
Được hỗ trợ bởi hệ thống phụ kiện đi kèm, ván khuôn dầm sàn hoạt động hiệu quả dựa trên nguyên lý chịu lực: dầm nâng đỡ dầm, sàn hỗ trợ sàn. Vai trò của chúng không chỉ đảm bảo chất lượng mà còn góp phần tối ưu hóa quy trình thi công ván khuôn, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho công trình.
Tiêu chuẩn thi công ván khuôn chi tiết
Thiết kế và lắp đặt ván khuôn móng
- Quá trình gia công và lắp dựng ván khuôn phải được thực hiện phù hợp với tính chất và yêu cầu riêng của từng loại móng. Các thanh chống đặt tiếp xúc với thành đất cần được kê trên các tấm gỗ có độ dày tối thiểu 3cm để giảm thiểu lực đẩy ngang trong quá trình đổ bê tông.
- Với các móng cọc (bao gồm cọc ép hoặc cọc khoan nhồi), có thể tận dụng gạch cháy để làm vật liệu ván khuôn, giúp tạo kết cấu ổn định cho đài móng và giằng móng.
- Định vị chính xác tim móng và cổ cột là yêu cầu bắt buộc. Cao độ của các bộ phận này phải được kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo tính chính xác trong quá trình thi công ván khuôn.
Tiêu chuẩn thi công ván khuôn cột
Ván khuôn cột bao gồm hai thành phần chính: khuôn tạo hình cột và gông giữ ván khuôn ổn định.
Đối với cột có kích thước nhỏ (cạnh dài h ≤ 400mm), ván khuôn được đóng sẵn thành hộp 3 mặt theo kích thước thiết kế. Sau khi lắp dựng cốt thép, từng lớp bê tông được đổ từ dưới lên với khoảng cách mỗi lớp từ 40-60cm.
Đối với cột lớn (cạnh dài h > 500mm), mỗi mặt ván có thể ghép từ nhiều mảng, sau đó dùng gông để cố định, khoảng cách giữa các gông từ 0,4-0,6m. Chân ván khuôn cột cần chừa cửa nhỏ để vệ sinh trước khi đổ bê tông, kích thước cửa khoảng 30x40cm với nắp đậy đã được gia công sẵn.
Đối với những cột cao, khi đổ bê tông trực tiếp từ đầu cột, bê tông dễ bị phân tầng. Vì vậy, cần đổ từng lớp từ 40-60cm, sau đó tiến hành đầm dùi xong mới tiếp tục đổ lớp tiếp theo. Nếu đổ từ trên đầu cột, sử dụng vòi đưa bê tông vào để đảm bảo chiều cao rơi của bê tông không vượt quá 1m.
Khi thi công ván khuôn, cần thực hiện các bước sau:
- Xác định tim ngang và dọc của cột, vạch mặt cắt của cột lên mặt nền hoặc sàn.
- Ghim khung và cố định chân cột bằng đệm gỗ đặt sẵn trong móng để làm cữ dựng ván khuôn cột.
- Lắp dựng lần lượt các mảng ván từ trong ra ngoài và gắn đinh liên kết 4 mảng với nhau, sau đó gắn gông và nêm chặt.
- Kiểm tra tim và độ thẳng đứng của cột bằng dây dọi.
- Neo giữ, cố định ván khuôn cột để đảm bảo cột thẳng đứng.
- Với cột có kích thước lớn hoặc cốt thép dày, có thể dựng trước một mặt hoặc dựng hộp ván khuôn 3 mặt, sau đó lắp dựng cốt thép và dựng mặt ván khuôn còn lại, dùng gông cố định các mảng lại với nhau.
Tiêu chuẩn thi công ván khuôn dầm và sàn
Ván khuôn dầm có cấu tạo dạng hộp dài, được kết hợp từ hai mảng ván thành và một mảng ván đáy. Ván đáy có độ dày từ 2-3 cm và được đặt giữa hai ván thành cũng có độ dày từ 2-3 cm. Mặt trên của ván thành phải phẳng và tiếp xúc trực tiếp với mặt bê tông.
Trong quá trình thi công ván khuôn, cần đảm bảo dầm được tạo độ vồng từ 3/1000 so với chiều dài nhịp dầm. Ván thành có thể được cố định bằng gông mặt, thanh chống xiên ngoài hoặc neo bằng dây thép kết hợp với các thanh văng chống tạm thời bên trong, tùy thuộc vào chiều cao của dầm.
Để giữ cây chống vững chắc và tránh hiện tượng lún, người ta đặt cây chống trên các tấm ván lót có độ dày từ 2-3 cm, những tấm ván này đặt trên bề mặt ổn định. Giữa ván lót và chân cây chống cần có nêm điều chỉnh để đảm bảo sự ổn định.
Ván khuôn sàn thường được lắp đặt đồng thời với dầm. Thành của cốp pha dầm dùng để kê mép của cốp pha sàn. Pan sàn được thả bằng xà gồ 40×80 gỗ với khoảng cách khoảng 450 mm và được chống đỡ bởi thanh chống đứng cùng hệ dàn giáo.
Chân của hệ thống chống phải được gia cố chắc chắn bằng ván hoặc mặt nền phải được lu đầm kỹ trước khi tiến hành lắp dựng. Cần lưu ý hiện tượng sàn bị lún có thể xảy ra trong quá trình đổ bê tông, đặc biệt khi gặp điều kiện thời tiết mưa, có thể làm hỏng nền đất chống.
Quá trình nghiệm thu ván khuôn sau khi lắp đặt
Quá trình nghiệm thu ván khuôn sau khi lắp đặt bao gồm các bước kiểm tra sau:
- Đánh giá hình dáng và kích thước dựa trên tiêu chuẩn TCVN 9115:2019 (KẾT CẤU BÊ TÔNG VÀ BÊ TÔNG CỐT THÉP LẮP GHÉP – THI CÔNG VÀ NGHIỆM THU).
- Kiểm tra độ cứng vững của hệ thống đỡ và chống.
- Đảm bảo độ phẳng của bề mặt ván khuôn tiếp xúc với bê tông.
- Kiểm tra các khe hở giữa các tấm ghép để đảm bảo kết cấu kín khít.
- Kiểm tra chi tiết chôn ngầm, đảm bảo đúng kỹ thuật và an toàn.
- Xác định tim cốt và kiểm tra kích thước chính xác của kết cấu.
- Đánh giá khoảng cách giữa ván khuôn và cốt thép để đảm bảo chất lượng và độ bền cho bê tông.
- Ngoài ra, cần kiểm tra lớp chống dính và vệ sinh ván khuôn để tránh ảnh hưởng đến chất lượng bê tông.
Tiêu chuẩn về công tác tháo dỡ
- Việc tháo dỡ cốp pha và giàn giáo chỉ được thực hiện khi bê tông đạt đủ cường độ cần thiết để kết cấu có thể chịu được trọng lượng bản thân và các tải trọng tác động khác trong giai đoạn thi công ván khuôn sau. Trong quá trình tháo dỡ, cần tránh gây ra ứng suất đột ngột hoặc va chạm mạnh lên kết cấu bê tông.
- Các bộ phận cốp pha và giàn giáo không còn chịu lực sau khi bê tông đã đạt cường độ rắn chắc (như cốp pha thành dầm, tường, cột) có thể được tháo dỡ khi bê tông đạt cường độ trên 50% daN/cm2.
- Đối với kết cấu ô văng, công xôn, sê nô, việc tháo dỡ cột chống và cốp pha đáy chỉ được thực hiện khi bê tông đạt đủ mác thiết kế theo yêu cầu.
Hướng dẫn tháo dỡ cốp pha giàn giáo
Khi tháo dỡ cốp pha giàn giáo ở các tấm sàn đổ bê tông toàn khối của nhà nhiều tầng như nhà ống 4 tầng, cần thực hiện theo các bước sau:
- Giữ lại toàn bộ đà giáo và cột chống tại tấm sàn phía dưới tấm sàn sắp đổ bê tông.
- Tháo dỡ từng phần cột chống cốp pha của tấm sàn phía dưới và giữ lại cột chống “an toàn” với khoảng cách khoảng 3m dưới các dầm có nhịp lớn hơn 4m.
- Đối với cốp pha giàn giáo chịu lực của kết cấu (đáy dầm, sàn, cột chống), nếu không có chỉ dẫn cụ thể từ thiết kế, thì có thể tháo dỡ khi bê tông đạt cường độ là 50% (7 ngày) đối với các bản dầm, vòm có khẩu độ nhỏ hơn 2m, đạt cường độ 70% (10 ngày) đối với bản, dầm, vòm có khẩu độ từ 2-8m, và đạt cường độ 90% đối với bản dầm, vòm có khẩu độ lớn hơn 8m.
>>> Xem thêm: Cập nhật giá khoan cọc nhồi mới nhất 2025
Thi công ván khuôn đúng kỹ thuật không chỉ đảm bảo chất lượng kết cấu mà còn tiết kiệm thời gian và chi phí xây dựng. Hãy áp dụng ngay những hướng dẫn trên để nâng cao hiệu quả cho dự án của bạn. Nếu bạn cần tư vấn thêm về kỹ thuật thi công ván khuôn, đừng ngần ngại liên hệ với WEDO để nhận hỗ trợ chuyên sâu và giải pháp tối ưu nhất!
*Lưu ý: Thông tin trong bài chỉ mang tính chất tham khảo, việc thi công ván khuôn phải được thực hiện bởi chuyên gia, đơn vị uy tín trong ngành. Ngoài ra, chỉ những công trình quy mô lớn, tải trọng cao mới cần đến ván khuôn.
