Từ bao đời nay, các mẫu nhà thờ họ miền Bắc được biết đến là nơi thờ cúng tổ tiên ông bà, các thế hệ cha ông đi trước với sự trang nghiêm và linh thiêng. Đây là chốn tâm linh của một dòng họ, là điểm tựa tinh thần, tạo phúc lành cho con cháu mai sau. Do đó, việc xây dựng một công trình nhà thờ họ trang trọng, thanh tịnh, thể hiện lòng tôn kính là một vấn đề vô cùng thiết yếu. Ngày hôm nay, hãy cùng WEDO tìm hiểu về các mẫu nhà thờ ấn tượng nhất!
Cây kia ăn quả ai trồng
Sông kia uống nước hỏi dòng từ đâu
>>> Mời bạn xem thêm: Những mẫu nhà 2 tầng có phòng thờ tầng 1 đẹp chuẩn phong thủy
MỤC LỤC
1. Định nghĩa mẫu nhà thờ họ miền Bắc
Nhà thờ họ (hay còn có tên gọi khác là “từ đường“) là một kiến trúc được dành riêng cho mục đích thờ cúng tổ tiên của một dòng họ. Những mẫu nhà truyền thống Bắc Bộ này đặc biệt trở nên phổ biến và trở thành nét đặc sắc trong văn hóa người Việt tại khu vực miền Bắc nói chung và đồng bằng, trung du Bắc Bộ nói riêng.
Mỗi dòng họ ở miền Bắc lại có một nhà thờ họ riêng, nhưng về cơ bản các mẫu nhà thờ họ đều có chức năng chính là thờ cúng tổ tiên trong dòng họ của mình. Điều này được xem như một sợi dây kết nối, nhằm thể hiện lòng thành kính, sự biết ơn của con cháu đối với những người đã khuất, với ông bà tổ tiên trong dòng họ của mình, những người đã có công gây dựng nên một dòng họ lớn mạnh như ngày hôm nay.
Ở miền Bắc, những mẫu nhà thờ họ là một trong những không gian thờ cúng linh thiên, là nơi để người người nhà nhà đổ về lễ cúng, hương khói vào mỗi dịp lễ, bởi họ quan niệm rằng ông bà tổ tiên vẫn luôn là thế lực phù hộ, đứng đằng sau những thành công của người dân nơi đây.
2. Đặc điểm của mẫu nhà thờ họ đẹp
Là cái nôi của nền văn hóa nước nhà, đối với khu vực đồng bằng Bắc Bộ, những công trình kiến trúc nhà thờ họ ra đời từ những năm cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18. Nhưng điều đáng tiếc là, hiện nay dường như số lượng công trình còn tồn tại quá ít. Ở các tỉnh miền Bắc, thường ưa chuộng các công trình mẫu nhà thờ họ miền Bắc truyền thống của Việt Nam. Các quy định thống nhất về kích thước và tương quan tỷ lệ giữa các chi tiết về hệ kèo, cột, mái nhà hoặc các chi tiết trang trí: kìm nóc, đầu rộng.
Mỗi chi họ lớn được phân ra chi ra, mỗi chi lại có một nhà thờ họ riêng và được trưởng nam của họ tộc chịu trách nhiệm đứng đầu về hương hỏa, thờ phụng. Trong nhà thờ họ lớn, sẽ lưu giữ gia phả gốc của tiên tổ, còn các nhánh là nhà thờ chi họ.
Cho đến nay, không hề có một quy chuẩn, quy ước nào về diện tích để xây dựng nhà từ đường. Điều này phụ thuộc vào từng gia chủ về nguồn kinh tế và diện tích đất được xây dựng. Tuy nhiên, có thể kể đến một số đặc điểm nổi bật sau đây:
Kiến trúc bên ngoài mẫu nhà thờ họ miền Bắc
Một nhà thờ họ điển hình chỉ là một ngôi nhà hình chữ Nhất nằm ngang với hai mái trước và sau theo kiểu thu hồi bít đốc (hồi văn), mái lợp ngói mũi dân dã (ngói di), theo lối kiến trúc đình, miếu (chạm trổ ở nóc, thường là hình mặt nhật hay hình mặt nguyệt, góc mái hình lưỡi đao), quy mô công trình thường từ 3 đến 5 gian.
Nhà thờ họ thường được xây dựng trong một khuôn viên có hàng rào bao quanh, trong có vườn trồng hoa hoặc những cây đại, cây ngâu. Nếu có điều kiện thì đào một hồ nhỏ trước từ đường, nếu không đủ rộng thì làm một bể non bộ có nước để cải tạo khí hậu. Để thuận tiện cho việc tiến hành lễ nghi và họp đông con cháu, nhà thờ họ bao giờ cũng cần một sân gạch trước nhà. Sân này có thể dựng nhà bạt che mưa nắng khi có lễ. Trong khuôn viên của mẫu nhà thờ họ miền Bắc có thể có một nhà phụ trợ nằm ở sau nhà. Nhà này là nơi có bếp, kho, bể nước và khu vệ sinh.
Kiến trúc nội thất mẫu nhà thờ họ miền Bắc
Thiết kế nội thất phổ biến của một nhà thờ họ là: ở giữa là bàn thờ chính. Tại đây thờ vị Thủy tổ dòng họ, thường là có bài vị đặt trên một ngai thờ.
Gian tả (bên trái): là bàn thờ các thế hệ ông bà Cao tổ có con cháu nối đời cho đến hiện tại (gọi là hữu tự) gồm: Các thế hệ ông bà Cao tổ của bản thân, ông bà Cao tổ bác, ông bà Cao tổ chú và bà Cao tổ cô (Các bà Cao tổ cô đã có chồng con, nhưng vẫn được phụng thờ chính thức, mặc dù những người này đã được dòng tộc nhà chồng thờ cúng với vai trò là những người mẹ).
Gian hữu (bên phải): là bàn thờ các thế hệ ông bà Cao tổ không có con cháu nối đời (gọi là vô tự) gồm: Các thế hệ ông bà Cao tổ bác, ông bà Cao tổ chú và bà Cao tổ cô đã có chồng, có vợ nhưng không còn con cháu nối đời (Nếu các bà Tổ cô đã có chồng con, nhưng bị chồng ruồng rẫy, ly dị không có con cháu thì được phụng thờ chính thức trong nhà thờ họ của mình. Những người này gọi là các bà “Tổ cô quy tông” tức các bà Tổ cô trở về được thờ cúng chính thức trong dòng tộc của mình).
Bên cạnh đó, mẫu nhà thờ họ miền Bắc còn có gian thờ tùng tự. Tùy theo không gian nội thất, nhà thờ họ còn có hai bàn thờ: Tả tùng tự (thờ cúng theo hàng tả/trái) và Hữu tùng tự (thờ cúng theo hàng hữu/phải) để thờ các vong hồn vô danh, yểu tử, tảo vong là những người chết trong bào thai, chết lúc nhỏ tuổi chưa có vợ con… Các vong hồn này qua rất nhiều đời đều quy tụ theo Tổ tiên tại từ đường. Ngoài cùng, từ cửa vào là sập gỗ hoặc trải chiếu (trong ngày lễ) để con cháu hành lễ.
3. Một số mẫu nhà thờ họ miền Bắc phổ biến hiện nay
Mẫu nhà thờ họ 3 gian 2 tầng
Các mẫu nhà thờ từ đường 2 tầng đẹp hiện nay được nhiều người ưa chuộng và đang là xu hướng cho những năm gần đây. Bản vẽ thiết kế nhà 2 tầng hoàn chỉnh, thuận tiện ở việc phân chia chức năng từng tầng. Trong đó, tầng 1 sẽ dành làm không gian sinh hoạt chung cho con cháu của dòng họ, còn tại không gian tầng 2 chuyên dành cho việc thờ cúng dòng họ nhằm thể hiện sự tôn kính và trang nghiêm nhất.
Mẫu nhà thờ họ 3 gian 1 tầng
Các mẫu nhà thờ họ 3 gian 1 tầng độc đáo, được kết cấu từ nhiều chất liệu như nhà thờ họ bê tông giả gỗ, bê tông cốt thép, nhà thờ họ bằng gỗ mái bằng, mái cong, mái thái,… nhằm đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ của mỗi người.
Mẫu nhà thờ họ miền Bắc 8 mái
Ngoài các mẫu nhà thờ họ miền Bắc 2 mái đơn giản, 4 mái truyền thống thì việc xây dựng nhà thờ họ 8 mái đang được dành khá nhiều sự quan tâm. Nhà thờ họ 8 mái là một kiểu biến tấu từ mẫu nhà thờ họ 4 mái mang nét đẹp truyền thống, cổ kính và sang trọng riêng biệt.
Mẫu nhà thờ họ 1 gian đơn giản
Những mẫu nhà thờ họ 1 gian thường được xây dựng trên những lô đất có diện tích nhỏ hẹp, phù hợp với những gia đình và dòng họ hạn chế về điều kiện kinh tế. Cấu trúc nhà thờ họ 1 gian đơn giản ở miền Bắc được xây dựng với cấu trúc tương tự với nhà ở của người dân đồng Bằng Bắc Bộ, xây dựng cao hơn nền gạch sân kết hợp với bậc tam cấp lên xuống.
Phần mái được thiết kế độc đáo, đặc sắc bởi những họa tiết, hoa văn tỉ mỉ. Đây cũng là nét kiến trúc riêng biệt trong văn hóa tâm linh của người Việt từ xa xưa.
Với kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực thiết kế và thi công những mẫu nhà thờ họ miền Bắc đẹp mắt và hợp phong thủy, WEDO tự hào là một trong những đơn vị nhận tư vấn và thiết kế uy tín hàng đầu Việt Nam. Hãy liên hệ với chúng tôi thông qua form liên hệ ngay dưới đây để nhận được sự tư vấn chi tiết về các mẫu nhà thờ họ bởi đội ngũ kiến trúc sư giàu kinh nghiệm.
